Foto hierboven: ©Andrea Gulickx
Tekst: Esther Hofkamp
We lopen over een breed fietspad, met aan de rechterkant een schapenweide en aan de linkerkant net aangeplante fruitbomen in een veld met wilde bloemen. Een jaar geleden was hier nog kale aarde.
Samen met medestudenten maakte ik een ontwerp gebaseerd op permacultuurprincipes voor de ciderboomgaard die op dit veld moet komen. Ik loop naast Jan Westerlaken, sinds 8 jaar ciderproducent van UWE Cider&Ales op de boerderij Groot Merm in Elst. Hij wil graag zijn ciderbedrijf uitbreiden met het perceel waar we langs lopen. De nieuwe ciderboomgaard is onderdeel van de voedselbossen in Park Lingezegen bij Nijmegen.
Het familiebedrijf met melkvee en fokvarkens waar Jan Westerlaken opgroeide sloot 20 jaar geleden. Jan wilde het niet overnemen. “Er zat te weinig spanning in voor mij. Ik weet niet of ik er goed in ben om iets te beheren, in continuïteit. Ik ben goed in pionieren, ontwikkelen en doorzetten. Dat is precies wat ik nu doe. Er zitten zoveel facetten en uitdagingen aan het werk: van kijken hoe je appels kan kweken tot aan productontwikkeling en het aanboren van nieuwe markten. Dat daagt mij uit.”
Op een vakantie naar Engeland proefde Jan voor het eerst de smaak van cider. “Ik dacht eerst dat het bier was. Maar ik vond het heel lekker en snapte niet waarom het in Nederland nog niet geproduceerd werd.” Op de hectare land die hij al had, besloot hij appelbomen te planten. 8 jaar later bedraagt de productie ongeveer 7000 liter cider per jaar. Dat is niet genoeg om van rond te komen. Daarom houdt Jan zijn huidige 36 uurs-baan nog aan. Over enkele jaren, als de bomen goed in productie zijn, hoopt hij van de cider te kunnen leven. “Mensen moeten niet zeggen dat het een hobby is, dat is echt niet mijn doel.”
Een echte toekomstboer
Jan is niet helemaal een nieuwkomer in de agrarische sector, maar hij is wel een andere weg ingeslagen dan zijn ouders. Hij is bedreven in duurzame landbouw en is ook nog eens multifunctioneel, commercieel en realistisch ingesteld. Een echte toekomstboer dus.
De samenwerking met park Lingezegen en beheerders van de nabij gelegen voedselbossen zorgen ervoor dat het bedrijf een toevoeging is voor de omgeving. Een open plek met picknickbank tussen de bomen vormt een ontmoetingsplek voor de bezoeker. En om de biodiversiteit een boost te geven groeit er een haag van verschillende struiken om de boomgaard. Deze zorgt ook nog eens voor verhoging van het organisch stofgehalte, stikstofbinding en voedsel voor de bijen en andere nuttige insecten. Naast productiebomen voor de cider is er een klein arboretum ingericht met diverse vruchtbomen, bessenstruiken en hop voor in de cider.
Het perceel is drie hectare groot, waarvan één hectare zal worden gebruikt als ontvangstruimte, voor experimenten met nieuwe rassen en als een soort arboretum met verschillende eetbare planten en bomen. Dit parkgedeelte bevat onder andere rozenbottels, appelbes, olijfwilg en kweepeer. Het grootste deel van de twee hectare productiegrond is aangeplant met hoogstam-appelbomen en een aantal perensoorten. Om in de eerste jaren al wat meer cider te kunnen produceren heeft Jan ook wat laagstam- en halfstam- appelbomen geplant. Jan heeft speciale ciderrassen uit Frankrijk en Engeland laten enten. In combinatie met Nederlandse appelrassen moet dat een goede cidersmaak opleveren.
Samenwerking
Park Lingezegen verstrekt in de eerste jaren een beheersvergoeding voor de aanleg en beheer van de hoogstamboomgaard. Jan werkt nauw samen met de beheerders van de andere percelen. Ze delen gereedschap, doen gezamenlijke monitoring en in de toekomst kunnen de producten wellicht onder één label, of via een coöperatie vermarkt worden. Die andere partijen zijn minder commercieel ingesteld, en hebben in eerste instantie een sociaal en educatief doel.
In ruil voor het beheren van een perceel moeten de beheerders zich aan bepaalde richtlijnen houden. Zo moeten hoogstam-fruitbomen het beeld bepalen. Daarnaast moet een deel van het perceel toegankelijk blijven voor publiek. “Het leuke van dit project is dat de parkorganisatie en de beheerders dit allemaal belangrijk vinden en elkaar daarin gevonden hebben”, vindt Jan.
Vermarkten
Vanwege zijn baan naast het ciderbedrijf besteedt Jan het snoeien van de fruitbomen en het maaiwerk uit. Het oogsten deed hij tot nu toe met vrienden en kennissen. Toch heeft hij zelf nog genoeg werk te doen. “Voor mij is het oogsten en verwerken van de appels niet het meeste werk. In het vinden van een afzetmarkt gaat veel tijd zitten, dat is een hele klus.”
Jan verwerkt de appels op zijn boerderij Groot Merm in Elst en hij zet zijn producten onder de naam UWE Cider&Ales op wel 40 verschillende plekken af. In cafés, winkels, restaurants, groothandel en op afspraak verkoop aan huis. De twee andere partijen in Park Lingezegen werken voornamelijk met vrijwilligers, maar Jan vindt dat een lastig punt. “Ik wil eigenlijk niet afhankelijk zijn van vrijwilligers. Tot nu toe betaal ik iedereen gewoon, maar dan moet ik dus wel veel zelf doen.“
Ook zin gekregen in deze heerlijke appelcider?
Kijk dan op de website voor de verkooppunten of bestel een doosje.