Rechtvaardig handels-, landbouw- en visserijbeleid moet er voor zorgen dat boeren en vissers eerlijke en stabiele prijzen krijgen én dat consumenten prijzen (kunnen) betalen waarin alle milieu-, sociale- en dierenwelzijnskosten zijn verrekend (‘true pricing’). Voedselsoevereiniteit en en mensenrechten, inclusief het recht op voedsel, staan centraal binnen dit beleid. Tijdens de Voedsel Anders Conferentie in juni 2022 waren er vijf workshops waarin acties rondom dit thema handen en voeten kregen. Onderaan deze pagina kun je meer lezen over hoe Voedsel Anders tegen dit thema aan kijkt en welke partijen actief zijn rond dit onderwerp.
Workshops
1. Alternatieven voor het Europese landbouw- en handelsbeleid, met het oog op mondiale voedselzekerheid, milieu en bestaanszekerheid boeren
Karin van Boxtel (Both ENDS)
Jeroen Candel (WUR)
Guus Geurts (Landbouwcoalitie voor Rechtvaardige Handel)
Keimpe van der Heide (Nederlandse Akkerbouw Vakbond)
Veerle Slegers (Voedsel Anders NL)
- Vrijhandelsverdragen leiden tot oneerlijke concurrentie voor EU boeren, waardoor het nog moeilijker wordt om (op lange termijn) extra maatschappelijke eisen te voldoen. Ook wordt het zo zeer moeilijk om Farm to Fork doelen te behalen of Nederlandse boeren een goed perspectief te bieden met minder dieren.
- Boeren in het mondiale Zuiden hebben te maken met lage prijzen, een kleine afzetmarkt, verminderde toegang tot eigen zaden (o.a. door TRIPS / UPOV19) en toenemende conflicten om hun land. Dit laatste omdat veel overheden kiezen voor het stimuleren van grootschalige exportproductie in plaats van bescherming van de lokale landrechten.
- Er zijn EU productiebeheersing en minimum prijzen, en (internationale) marktbescherming nodig zodat boeren een eerlijke prijs krijgen voor een zo milieu- en diervriendelijk product. Voedselsoevereiniteit en meer regionale zelfvoorziening moet leidend worden.
- Als boeren stabiele kostendekkende prijzen krijgen kan het GLB budget veel effectiever en efficiënter worden ingezet om maatschappelijke doelen te behalen.
- Voedselbeleid is sterk gefragmenteerd en er sterke incoherenties binnen dit beleid.
- De Nederlandse overheid moet het goede voorbeeld geven door binnen haar instellingen alleen werkelijk duurzaam voedsel te verstrekken.
2. De inzet van financiële prikkels (inclusief hervorming van het handelsbeleid) om de transitie in het voedselsysteem te versnellen.
Jan Paul van Soest (Transitiecoalitie Voedsel)
Peter Haring (TAPP Coalitie)
Guus Geurts (Voedsel Anders NL)
Lonneke de Graaff (CE Delft)
- De TAPP-coalitie streeft naar verduurzaming van de consumptie en productie van dierlijke eiwitten in Nederland en Europa, door het invoeren van een eerlijke prijs incl. milieukosten. De opbrengsten van een in te voeren vleestaks of hogere accijnzen op vlees en zuivel vloeien terug naar duurzame boeren en burgers.
Vraag is hoe onderscheid te maken tussen ‘verantwoorde’ en ‘niet-verantwoorde’ producten, of dit juist niet te doen. - True pricing (o.a. LCA, footprint) kan helpen om aan consumenten duidelijk te maken wat de verborgen sociale en milieukosten zijn, die nu nog niet in de prijs zijn geïnternaliseerd. Deze bewustwording valt binnen een neoliberale benadering waarbij veel verantwoordelijkheid aan de consument wordt overgelaten.
- Internalisering van milieu-, sociale en dierenwelzijnskosten in de consumentenprijs kan ook samen gaan met eerlijke prijzen aan boeren via drastische hervorming van het handelsbeleid en GLB (zie ook workshop 1). Door de genoemde marktbescherming kunnen milieu- en dierenwelzijnseisen namelijk verhoogd worden en kunnen er ecotaksen worden ingevoerd op fossiele brandstoffen en andere vervuilende stoffen. Bij dit alternatief op basis van Nederlands en EU beleid worden alle producten in de winkel duurzamer. Als de criteria voor échte duurzaamheid dan ook verscherpt worden, neemt de overheid de verantwoordelijkheid in plaats van de (5-10% bewuste) consumenten die bereid is meer te betalen.
3. Alternatieven voor Braziliaanse soja
Sigrid Deters (Greenpeace),
Keimpe van der Heide (Nederlandse Akkerbouw Vakbond),
Nina Holland (Corporate Europe Observatory),
Veerle Slegers (Voedsel Anders Nederland)
- Nederland is de poort van Europa voor de import van soja voor veevoer en andere producten waarvoor natuur wordt verwoest en landrechten van inheemse volkeren en kleine boeren worden geschonden in Brazilië en andere productielanden.
- Soja voor menselijke consumptie komt vooral uit de EU en China, hiervoor gelden die problemen niet.
- Er komt een EU wet om producten afkomstig uit direct ontboste gebieden tegen te houden. Het doel is dat daarbij transparant en traceerbaar kan worden aangetoond waar producten vandaan komen. Nu is de voorgestelde wet nog te zwak op gebied van aantal producten (suiker niet o.a.), natuurtypes (geen savannes en wetlands) en mensenrechten.
- NAV wil een importheffing op soja en EU productsubsidies op eiwitgewassen zodat teelt bedrijfseconomisch aantrekkelijk wordt. Dit heeft ook milieuvoordelen. Pas dan zal de veredeling van deze gewassen ook weer leiden tot hogere opbrengsten, nu lag die stil.
4. How to achieve systems change through climate justice, food sovereignty and just trade?
Guus Geurts (Wg Food Justice)
Katie Sandwell (TNI),
Armando van Vlastuin (XR landbouw)
Hilde-Anna de Vries en Pelle Berting (Greenpeace)
- Colonial armies are replaced by free trade agreements with the same goals: access to raw materials and new markets.
- The current climate treaties are unjust, they are based on the basis of production not on the basis of consumption (partly based on imports).
- See alternative mentioned in workshop 1 and 2, and in Petition for food sovereignty and climate justice: https://www.supermacht.nl/wp-content/uploads/211215-Updated-Petition-for-Food-sovereignty-and-Climate-justice.pdf
- Analysis of characteristics of food supply, energy and climate(policy):
- Highly Concentrated in food supply: inputs (seeds, chemicals, machinery), commodity traders, processors and retail.
- Corporate Controlled: Corporate Lobbying Trade Agreements & ISDS, Multi-stakeholderism, Shaping Narratives,
- Profit-motivated: Investment tracks anticipated profits not public good, “Public Private Partnerships” e.g. Energy transition in North Africa
- Technocratic, false solutions and techno-fixes: protect corporate profits, offer technical solutions to social problems and ignore power
- PEOPLES’ALTERNATIVES: Food Sovereignty & Agroecology, Just Transition, Climate Justice, Trade Justice and Land Sovereignty
- PRINCIPLES: Democratic, Intersectional, Justice & regeneration centred and Systemic.
- Strategies: Developing Alternatives – Strengthening Networks – Overcoming Divisions
5. Translating visions for sustainable food production into legal action
Vladimir Bogoeski and Nena van der Horst (N-EXTLAW Project University of Amsterdam)
- Characteristics of Law:
- Law as the problem: co-constitutes and facilitates extraction (of private property, land).
- Law as vehicle of social change and ideas, but there is law-scepticism and anti-law discourse in social movements.
- Law as blocker versus facilitator
- Law supporting non-extractive practices -> exploring alternative ownership models, such as cooperatives, commons and short supply chains
- Next steps: Mapping current problems arising from praxis – Drafting meaningful policy proposals from bottom-up – Advocating at policy making level
Visie op dit terrein van Voedsel Anders (manifest) gebaseerd op voedselsoevereiniteit
Voedselsoevereiniteit is het recht van mensen op gezond en cultureel passend voedsel dat is geproduceerd met ecologisch verantwoorde en duurzame methoden, en hun recht om hun eigen voedsel- en landbouwsystemen te definiëren. Dit betekent onder andere dat staten en volkeren zelf democratisch over hun eigen voedsel- en landbouwsystemen te beslissen, zonder schade toe te brengen aan andere mensen of het milieu. De prioriteit wordt gegeven aan lokale landbouwproductie om de bevolking te voeden.
Rechtvaardig handels-, landbouw- en visserijbeleid moet er voor zorgen dat boeren en vissers eerlijke en stabiele prijzen krijgen én dat consumenten prijzen (kunnen) betalen waarin alle milieu-, sociale- en dierenwelzijnskosten zijn verrekend (‘true pricing’). Voedselsoevereiniteit en en mensenrechten, inclusief het recht op voedsel, staan centraal binnen dit beleid.
Uitwerking hiervan in de lange versie van het manifest (pagina 5 t/m7):
Spelers op dit terrein
* Platform Aarde Boer Consument een platform waarin boeren- en maatschappelijke organisaties samen opkomen om een sociaal, economisch en maatschappelijk duurzame landbouw te bewerkstelligen. Een landbouw waarin de boer op een verantwoorde wijze veilig, hoogwaardig en gezond voedsel produceert. Een landbouw waarin kringlopen zoveel mogelijk regionaal gesloten worden met oog voor het milieu, het dierenwelzijn en de bodemvruchtbaarheid. Maar ook een landbouw waarin de boer een kostendekkende prijs voor zijn product ontvangt. Een landbouw waarin gezinsbedrijven zowel hier als elders op de wereld op een sociaal aanvaardbare manier een goed inkomen kunnen verdienen met de producten die zij produceren. Alleen dan zijn zij ook in staat te voldoen aan alle maatschappelijke wensen en eisen. Hiervoor is regulering nodig. Daarvoor bestaan 2 instrumenten:
1 het is noodzakelijk dat de steeds verdergaande liberalisering in de handel van landbouwproducten stopt en waar nodig wordt teruggedraaid, zodat boeren niet langer overgeleverd worden aan de grillen van de vrije markt.
2 De productie van de verschillende landbouwproducten zou gereguleerd moeten worden, zodat het aanbod afgestemd kan worden op de vraag en kostendekkende opbrengstprijzen mogelijk gemaakt worden.
Aangesloten organisaties: Nederlandse Akkerbouw Vakbond, Nederlandse Melkveehouders Vakbond , Vereniging voor Biologisch Dynamische Landbouw en Voeding , Boerengroep Wageningen , Vereniging tot Behoud van Boer en Milieu (VBBM), Women’s International League for Peace and Freedom (WILPF). Ook zijn er individuele leden aangesloten.
Contactadres: info@aardeboerconsument.nl
*Landbouwcoalitie voor Rechtvaardige Handel, een coalitie die onrechtvaardige handelsverdragen zoals CETA, EU-Mercosur en EPA’s wil tegenhouden, en samen met andere organisaties streeft naar alternatieven voor het huidige handels- en landbouwbeleid (GLB).
In dit manifest tegen vrijhandelsverdragen ondertekend door maatschappelijke en boerenorganisaties komt deze visie tot uiting, daarin ook een link naar een rapport over CETA en TTIP geschreven door deze coalitie.
Aangesloten organisaties: Agractie Nederland , BD-Vereniging , Dutch Dairymen Board , Nederlandse Akkerbouw Vakbond , Nederlandse Melkveehouders Vakbond, Platform Aarde Boer Consument er wordt ook nauw samengewerkt met de Handel Anders!-coalitie.
Contactadres: guusgeurts@yahoo.com
* Handel Anders!-coalitie Hierbij zijn naast deze landbouwcoalitie ook aangesloten: Dutch Dairymen Board – Milieudefensie – Nederlandse Akkerbouw Vakbond – FNV – SOMO – Foodwatch – Platform Aarde Boer Consument – Transnational Institute – Ondernemers van Nu – Vrijschrift – Both ENDS – Greenpeace – World Animal Protection.
Handel Anders! schreef een rapport met een alternatief voor het huidige handelsbeleid dat werd gepresenteerd in Nieuwspoort en over het EU-Mercosurverdrag.
Contactadres: sara@handelanders.nl
* Werkgroep Voedselrechtvaadigheid, verantwoordelijk voor de Petitie voor Voedselsoevereiniteit en Klimaatrechtvaardigheid, met concrete beleidsvoorstellen. Ondertekend door 47 organisaties en 299 burgers in binnen- en buitenland. Deze petitie werd zowel in 2011 als 2021 aan de Tweede Kamer en diverse ministeries gestuurd. Zie: https://www.supermacht.nl/wp-content/uploads/211215-Geactualiseerde-Petitie-voor-Voedselsoevereiniteit-en-Klimaatrechtvaardigheid-met-alle-ondersteuners.pdf
* Op internationaal niveau zijn verder de volgende netwerken actief op gebied van handels- en landbouwbeleid, waarmee wordt samengewerkt door genoemde organisaties: European Coordination Via Campesina, Seattle to Brussels Network, Our World Is Not For Sale, Nyeleni Europe and Central Asia, Good Food Good Farming.
Ben je geïnteresseerd om op dit thema actief te worden? Contacteer één van de bovenstaande organisaties of mail Voedsel Anders op info@voedselanders.nl om voor Voedsel Anders iets te doen binnen dit thema.