Bodem, biodiversiteit en klimaat spelen een centrale rol in de discussies over een gezond en duurzaam voedselsysteem. Hier zijn vele mensen in Nederland, Vlaanderen en alle andere landen op hun eigen manier mee bezig. In hun directe omgeving of in regionaal of nationaal verband. Zonder gezonde bodem, schoon water en biodiversiteit is geen duurzame voedselproductie mogelijk. De industriële landbouw zit daarom op een doodlopende weg. We werken samen met boeren, wetenschappers, burgers en consumenten op vele plekken en niveaus aan een andere benadering, waarin we gebruik maken van de mogelijkheden die de natuur ons biedt in plaats van te proberen haar te controleren en te vergiftigen. Agroecologie is daarbij de benadering waarbij we niet alleen naar de belangrijke technische onderdelen kijken, maar ook naar de wijze waarop we het best kunnen samenwerken en zorgen dat de producenten een eerlijke prijs krijgen voor duurzame producten. We kijken daarbij ook naar de machtsverhoudingen en belangen die veranderingen in de weg staan.
Reflecties
Het onderwerp agro-ecologie overheerste tijdens alle workshops, ook al was het niet het hoofdthema. De wisselwerking tussen verschillende ecosysteemdiensten, de bijdragen van de natuur aan de mens en duurzaamheid was iets waar iedereen naar verwees. De vraag hoe een systeem kan worden opgezet dat aan beide kan bijdragen: een gezond ecosysteem en voeding voor de mens. De algemene noodzaak van een transformatie van het huidige systeem was aanwezig.
Maar er zijn ook veel barrières blootgelegd. Naast de ongelijke verdeling van de macht en de daaruit voortvloeiende onrechtvaardigheid was het patriarchaat en het kapitalisme in de totale financiering een groot probleem. De machtige instellingen die profiteren van het huidige systeem hebben ook een grote hoeveelheid geld in handen. Wat uiteindelijk weer leidt tot meer macht. Daar zijn vooral beleidsmakers verantwoordelijk voor het doorbreken van de cirkel. Als de beweging al zo groot is zonder veel financiële en regulerende steun van de politiek, hoe sterk wordt ze dan nog als het geld en de wetten bijdragen aan de duurzaamheidstransformatie. Door de macht bij de mensen te brengen die rechtstreeks te maken hebben met klimaatverandering, bodemerosie en biodiversiteitsverlies zal de beweging naar een duurzamer voedselsysteem, gezondheid en gendergelijkheid toenemen.
Het doel van het gebruik van onconventionele onderwijsmethoden zoals serious games is het ondersteunen van een holistisch begrip van de wereld (https://www.ludisoli.org/) is belangrijk voor het verstoren van de macht, omdat kennis vaak verbonden is met macht. Alles is met elkaar verbonden, en het is dus niet mogelijk om alles in hokjes te stoppen.
De belangrijkste boodschap van deze twee dagen is, dat denken in hokjes helpt om de focus te houden op één specifiek probleem. Om één specifieke taak op te lossen. Maar vergeet niet het holistische perspectief in gedachten te houden. Het is essentieel voor het succes van een project dat je openstaat voor het verbinden van hokjes en je aanpast aan veranderingen. Vooral het Healthy Cows Healthy Milk-project liet zien hoe een holistisch perspectief binnen deze kaders helpt om de verbinding met de realiteit, en met onze complexe omgeving niet te verliezen. De focus was duidelijk: vermindering van het gebruik van antibiotica in de melkveehouderij. Het resultaat was meer dan verwacht: Genezing van meer dan 80% van de koeienziekten, besparing van veel geld voor de boeren, holistische invloed op het beheer van de boerderij (b.v. het fokken van getrainde stieren voor grondbewerking, toepassing van vaste planten voor de productie van medicijnen), meer macht voor vrouwen en een wereldwijde verschuiving in het onderzoek.
Alle workshops tijdens de Conferentie:
Kolonisatie van de genen, opheffen van regels voor CRISPR en nieuwe gentechnieken is een nieuwe aanslag op voedsel en biodiversiteit
Stijn Overloop (VELT), Nina Holland (Corporate Europe Observatory)
Healthy Cows for Healthy Milk without chemicals!
Katrien van ’t Hooft (Natural Livestock Farming Foundation)
How youth participation can make the food system more democratic
Sarah van Buren and Sander Brouwers (Jonge Klimaatbeweging)
Wilde bijen ondersteunen met hun eigen (eetbare en medicinale) planten
Wankja Ferguson (Vlinder er bij) – Bekijk samenvatting van workshop hier
De (huidige) samenstelling van de bodem en de consequenties voor ons voedsel. Anton Nigten (Het Zout der Aarde)
The necessity of direct action against the agro-industry: building an activist food movement.
Roos Saat, Vincent Oberdorf en Ida Simonsen (Extinction Rebellion Landbouw) Check summary of workshop here
Stikstof, wat is nu eigenlijk het probleem?
Henk van Egmond en Hans Geurts (Nederlandse Melkveehouders Vakbond), Geesje Rotgers (Agrifacts), Johan Vollenbroek (MOB) – Bekijk de opname van deze workshop hier
Agroecology Promotion & Feminist Perspectives for Just agriculture & food systems transitions
Danny Wijnhoud (ActionAid), Women Engaged for a Common Future
Let’s give a shit
Fides Lapidaire (Stichting rondgang), Theo Mulder (CO2L farming)
Voedselbossen voor boeren, tuinders en (samen)tuiniers
Malika Cieremans en Chantal van Genderen (CircleEcology en friends)
Reflecting on the connections between capitalism, agrochemicals and (bio)diversity
Liz Anne, Emre Han Iskender and Rosa de Nooijer (ASEED), Katie Sandwell (TNI)
Promoting Eco-education. Are you a change gamer?
Linda Calciolari and Corentin Bisot (Ludi Soli)
Naar een gifvrij tijdperk. Red Bijen en Boeren – het vervolg
Marga Witteman (Urgenda), PAN Nederland, Tjerk Dalhuisen (Voedsel Anders Nederland)
Boeren willen aan de slag met agroforestry!
Jeroen Watté (Wervel), Piet Rombouts (Agroforestry Nederland)
Nederlanders aan de plantaardige eiwitten
Corné van Dooren (WWF NL)
Wil jij actief blijven binnen het thema Bodem Biodiversiteit en Klimaat?
Sluit je aan bij een van de hierboven genoemde organisaties of mail naar info@voedselanders.nl om te kijken hoe je binnen Voedsel Anders actief kunt worden.